.-Ա-. ԱՆՄՈՌՈՒԿՆԵՐ ՄԱՆԿՈՒԹՅՈՒՆԻՑ

I

Ժայռերն ի վեր դանդաղ մագլցում է ճամփան

Ու հասնելով լեռան սեգ կատարին՝

Հոգնած ճամփորդի պես կանգ է առնում մի պահ,

Պառկում շվաքի տակ ծեր անտառի: 

Եվ բացվում է իմ դեմ, իմ աչքերի առաջ

Իմ հայրենի գյուղը - այնտեղ՝ ցածում:

Քնաթաթախ գյուղի տանիքներից ելած

Երդիկների ծուխն է ծո՜ւյլ հորանջում: 

Գետակն, աղբյուրների չարաճճի որդին,

Թավալվում է ձորում ու փրփըրում.

Նրա ժայռոտ ափին ավերակը բերդի

Իր հին պաշարումն է մտաբերում...

Նախիրը բառաչելով դաշտ է գնում հիմա,

Այգիներում, հոգնա՜ծ, ջուրը հուն է գտնում...

Բաց է մեր դռնակը կարոտ գրկի նման,

Եվ ես - կրկի՛ն մանուկ - մեր հին տունն եմ մտնում:

24.V.1946թ.

Երևան

II

Չոր մասրենու մի հին չափար,

Որ այգին է շրջապատում:

Չափարի տակ առյուծաբար

Մրափում է մեր չալ կատուն:

Չափարի տակ մի չար եղինջ

Շուլալվել է փշատենուն

Եվ մերթ ընդ մերթ դաղում է ինձ,

Երբ նրան եմ ես մոտենում:

Եղինջի մոտ՝ մի թո՛ւփ խոնարհ, 

Թփի վրա՝ մի վառ զատի՛կ,

Թփերը՝ թա՛ց, կիսախոնա՜վ,

Շաղված շողով կաթիլ-կաթիլ: 

...Թփի վրա մի վառ զատիկ՝ 

Մանկությունս է թռե՜լ, ցնդե՛լ,

Ինչպես ցողի մի ջինջ կաթիլ

Տարիների արևի դեմ:

Մանկությունս է թռե՜լ, ցնդե՛լ,

Բայց իմ սրտում մինչև հիմա 

Մի մեղմ կսկիծ մնում է դեռ

Այն եղինջի խայթի նման...

21.V.1946թ.

Երևան

III

Խաղա՜ղ-խաղա՜ղ իրիկունն էր ողջը պատում,

Դրսում մութն էր իջնում խաղաղ:

Սիրում էի ձեր տան բակում խաղալ «տուն-տուն»,

Միայն քեզ հե՜տ, քեզ հե՜տ խաղալ:

Աստղերն էին ելնում մեկ-մեկ, լուսինն արծաթ

Լեռան ժայռոտ պռունգին էր հոգնած նստում:

Մութը՝ լուսնից հալածվելով՝ իջնում էր ցած,

Բայց զո՛ւր էին, իզո՜ւր էին կանչում մեզ տուն: 

Վառվում էին ճրագները մեկ-մեկ գյուղում,

Շներն էին մեկ-մեկ տալիս լուսնահաչի:

Ես չեմ հիշում՝ ինչպե՞ս էինք մթնում խաղում, 

Բայց զո՛ւր էին, իզո՜ւր էին կանչում հացի:

Ինձ մի մթին իրիկուն է կարծես պատում.

Մոռացել եմ, ես չեմ հիշում շատ բան հիմա,

Բայց հիշում եմ՝ սիրում էի խաղալ «տուն-տուն»,

Միայն քեզ հետ՝ ձեր տան բակում, մեր տան դիմաց:

02.V.1946թ.

Երևան

IV

Մեզ ստիպում են, որ խռով մնանք.

-Չպետք է մեկտեղ խաղալ ու խոսել:

Ա՜խ այդ մեծերը... Կռվել են նրանք

Եվ իրար ծանր խոսքեր են ասել:

Չեն խոսում նրանք հենց երեկվանից,

Մեզ էլ են սաստում.- Չպե՛տք է խոսել:

Ա՜խ, ես ի՞նչ ասեմ քո պառավ նանին,

Ա՜խ, ես ի՞նչ ասեմ հորթուկին ձեր սև:

Ամուր չի կապում հորթուկին նանը,

Ու պառավն ինքը քնում է շոգին:

Եվ անմիտ հորթը՝ այդ անպիտանը, 

Գալիս է մտնում մեր ջրած այգին,

Ուտում է նա մեր անմոռուկները,

Վարունգի մատղաշ տնկերն է ոտնում.

-Դառնանա՜ն պիտի մեր վարունգները,-

Խեթում է հայրըս ու տեղ չի գտնում:

Ես չեմ հասկանում հորս մտքերը

Եվ այս մեծերին չեմ սիրում էլ ես.

Լավ չէ՞՝ դառնանան մեր վարունգները,

Քան թե ես ու դու դառնանանք այսպես...

17.V.1946թ.

Երևան

VII.1953թ.

Չանախչի

V

Ա՜խ, ես գիտե՛մ, չէի՜ր սիրում,

Հիմա գիտեմ ես անկասկած...

Վազվըզում ենք մենք սեզերում,

Խոտերի մեջ խոնավ ու թաց:

Հետո նստում ուրախ ու գոհ,

Երեքնուկի թուփ ենք քաղում

Եվ այդ ծանոթ երեքնուկով

«Սիրեմ-սիրեմ» անվերջ խաղում:

Անուններում երեք հոգու

Եվ դո՛ւ կաս միշտ, և ե՛ս միշտ կամ:

Քո անունն եմ ես միշտ պոկում,

Իսկ դու իմը՝ ո՜չ մի անգամ:

Որքա՜ն անգամ եմ ես վանել

Տխուր մտքերն ինձնից հեռու

Եվ վախեցել եմ միտք անել,

Որ դու... որ դու ինձ չես սիրում:

Չէ՜, ինձ չէի՛ր, չէի՛ր սիրում...

Թե չէ - ի՞նչ է, բա՞րդ էր այդքան

Գտնել երեք անուններում

Իմ անունը գեթ մի անգամ:

V.1946թ.

Երևան

18.VII.1953թ.

Նավչալու

VI

Այն առուն, որ ձեր բակով է հոսում,

Անցնում է անվերջ մեր պատի տակով,

Ողջ օրն աղմըկում, ուրախ վազվըզում,

Տանջում է նրան լուրջ ու կատակով.

Մերթ հրում է նա, մերթ՝ խտուտ բերում 

Ինձ նման հլու-հնազանդ պատին:

Պատը սիրում է, ուստի և՝ ներում 

Այդ չարաճճի խաղերը անթիվ:

Ձեր առուն շատ է երբ երես առնում,

Իրեն մոռացած՝ պատն էլ, ինձ նման,

Ստվերով զգո՜ւյշ ցած է կռանում,

Ուզում է գրկել-համբուրել նրան:

Փախչելիս, դիտմամբ, առուն սայթաքում,

Ընկնում է հանկարծ գիրկը մեր պատի:

Ստվերը պատի իջնում է թաքուն,

Բայց առուն շտապ ելնում է ոտի:

Շիկնանքը պահած իր պաղ հատակում՝

Մի պահ վարանքով նայում է առուն

Եվ ալիքներով... շրը՜խկ,- ապտակում,

Քրքըջո՛ւմ, քեզ պես, փախչո՜ւմ է հեռու...

10.V.1946թ.

Երևան

20.VII.1953թ.

Չանախչի